Қасым-Жомарт ТОҚАЕВ: Індетке қарсы күрес үшін қажетті іс-шаралардың барлығы қабылданды

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев коронавирус індетінің екінші кезеңіне дайындық мәселелері жөнінде кеңес өткізді. Президент алқалы жиында пандемияға және экономикалық дағдарысқа төтеп беру мақсатында мемлекет барлық қажетті шараларды қабылдап отырғанын, алайда аталған мәселеге қатысты алда тұрған міндеттер бүкіл ел болып жұмыла білгенде ғана өз деңгейінде жүзеге асатынын атап көрсетті.

Жағдай тұрақталғанымен, босаңсуға болмайды

Мемлекет басшысы бірінші кезекте індеттің лғашқы кезеңінде жіберілген қателіктерді талдауға уақыт жеткілікті болғанын, эпидемияға қарсы күрес кезінде біраз тәжірибе жинақталып, оларды мейлінше тиімді пайдалану қажеттігін, сондай-ақ Үкімет осындай күрделі ахуалда өз жұмысын тиімді, сәтті жүргізіп келе жатқанын жеткізді.

– Баршаңызға аян, қазір көптеген елде санитарлық ахуал күрделеніп барады. Бұл – коронавирус індеті қайта өршиді деген сөз. Біз бұған дайын болуымыз керек. Індетке қарсы күрес үшін қажетті іс-шаралардың барлығы қабылданған. Ең бастысы, тәжірибеміз бар. Осы кезеңде денсаулық сақтау саласын нығайту үшін ауқымды жұмыс атқарылды. Азаматтардың өмірі мен денсаулығын қорғау жөніндегі ұлттық жоспар жүзеге асырылуда. Өңірлердің дайындығын айқындайтын индикаторлар жүйесі енгізілді. Жергілікті жерлерде жедел штабтар құрылып, жұмыс істеуде. Бұл штабтар іс-қимыл шараларын орталыққа жалтақтамай, өздері қабылдай алады. Құзырлы органдардың барлығы індетпен күреске дайын. Еліміздің біртұтас биоқауіпсіздік жүйесін құру жұмысы басталды. Халықаралық қоғамдастық ұлттық вакцина әзірлеу жөніндегі жұмыстарымызға қолдау білдіріп отыр. Қазір клиникалық зерттеулер жүргізілуде. Бұл еліміздің ғылым саласының әлеуеті зор екенін көрсетеді, – деді Президент.

Мемлекет басшысы одан әрі елдегі жағдай тұрақталғанымен, босаңсуға болмайтынына баса назар аударды.

– Жаз айларындағы күрделі ахуалдың зардаптарын естен шығармағанымыз жөн. Өкінішке қарай, азаматтарымыз, тіпті, жергілікті билік өкілдері сақтық шараларын ұмыта бастады.

Эпидемияны ауыздықтау – оңай шаруа емес. Оның экономикаға және халықтың әл-ауқатына тигізетін салдарын барынша азайту – маңызды міндет. Біз жан-жақты ойластырылған және нақты шаралар қабылдауымыз керек, – деді Қ.Тоқаев.

Тестілеу бағасы неге жоғары?

Қазақстан Президенті өз сөзінде көптеген елде эпидемиологиялық ахуалдың нашарлағанын атап өтіп, осыған байланысты жағдай ушыққан кезде оған мемлекеттік органдардың дайын болуы қажет екенін айтты. Қасым-Жомарт Тоқаев бірқатар түйткілді мәселелерді айта келе, тест сынамаларын алу көлемінің азайғанына назар аударды. Сондықтан тестілеу көлемін арттыруға қатысты шаралар қабылдау қажеттігін атап өтті. Осы орайда Мемлекет басшысы орта есеппен күніне 40 мыңнан 60 мыңға дейін зерттеу мүмкіндігі бола тұра 18 мың ғана зерттеу жүргізілетінін, зертханалардың жүктемесі 40% құрайтынын, осы жылдың 5 қазанындағы жағдай бойынша 100 мың тұрғынға тестілеудің ең төменгі деңгейі Қызылорда облысында, Шымкентте және Алматы облысында, максималды деңгей – Атырау, Батыс Қазақстан облыстарына тиесілі болғанын, зерттеулердің ең көп саны осы жылдың маусым айында өткізілгенін, яғни күніне 33 мың, 2020 жылдың 5 қазанында 11 мыңға жуық зерттеу жүргізілгенін сөз етті.

Бұдан бөлек Президент тестілеу бағасына қатысты мәселеге назар аударды.

– Бүкіл әлемде зертханалар желісінің кеңейгеніне және тестілеу бағасының төмендегеніне қарамастан, елімізде оның құны жоғары болып отыр: 10 мыңнан 18 мың теңгеге дейін. Тұрғындардың басым бөлігі үшін бұл баға қымбат деп ойлаймын. Үкімет пен әкімдіктер тест сынамасын алудың қаржылай қолжетімділігі мәселесін шешуі керек. Сонымен қатар басқа елдермен, соның ішінде, Ресеймен салыстырғанда бетперделердің бағасы әлі де шарықтап тұр. Оның да бағасын төмендету қажет. Үкімет бетперделердің бөлшек саудадағы шекті бағасын 60 теңге көлемінде бекітуді жоспарлап отыр. Маған хабарлаған мәлімет бойынша, Ресейде бұл баға 20-30 теңге шамасында. Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігіне мұндай бағалардың сәйкестігіне талдау жасап, зертханалық қызметтер мен жеке қорғаныш құралдарының бағаларына мониторинг жүргізуді тапсырамын, – деді Мемлекет басшысы.

Олқылықтарды жоюға Үкімет пен әкімдер міндетті

Президент ел тұрғындарының жаз маусымында дәрі-дәрмек тапшылығын көргенін жиынға қатысушылардың есіне салды. Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасынан кейін ғана тиісті шаралар қабылданғаны белгілі. Атап айтқанда, дәрі-дәрмектердің екі айлық қоры жасақталып, қажетті препараттардың тізімі кеңейтілді, сондай-ақ, оларды шетелден әкелу және тіркеу тәртібі жеңілдетілді.

– Біз жаз айларында дәрі-дәрмек тапшылығын айқын сезіндік. Менің тапсырмам бойынша нақты жұмыс атқарылды. Атап айтқанда, екі айға жететін қор жасақталып, ең қажетті деген дәрі-дәрмектің тізімі ұлғайтылды. Оны сырттан әкелу және тіркеу тәртібі жеңілдетілді. Бірақ, өңірлерде дәрі-дәрмектерді тұрақтандыру қорларының көлемі және дайындық жұмыстары біркелкі емес. Мысалы, Батыс Қазақстан және Ақтөбе облыстарында – екі жүз миллион теңгеден. Маңғыстау облысында – үш жүз миллион теңге. Ал, Нұр-Сұлтан қаласында бір миллиард алты жүз миллион теңге, Алматыда – бес миллиард теңге.

Денсаулық сақтау министрлігінің өңірлердегі дайындық барысына берген бағасымен таныстық. Соған сәйкес, Маңғыстау және Алматы облыстарында емханалар мен ауруханалардың дайындығы нашар екендігі анықталып отыр. Осы олқылықтарды Үкімет пен әкімдер дереу түзетуге міндетті. Үкіметке әкімдермен бірлесіп, екі апта ішінде тұрақтандыру қорларын белгіленген нормативке сәйкес жасақтауды және медицина инфрақұрылымының толық дайын болуын қамтамасыз етуді тапсырамын, – деді Қ.Тоқаев.

Президент жиын барысында мониторинг жүргізетін топтардың белсенділігі төмендей түскенін, тексерістерін азайтқанын, әлеуметтік желілер арқылы түрлі жиын-тойларда түсірілген фотосуреттер таралып жатқанын, бұл ретте, карантин шаралары сақталмай, заң бұзу деректері көбейіп кеткенін сынға алды. Осы орайда Мемлекет басшысы әкімдерге мониторинг жүргізетін топтардың жұмысын жандандыруды тапсырды әрі Ведомствоаралық комиссия осыны қатаң бақылауға алуы тиіс екенін атап көрсетті.

Сонымен қатар, Президент «СК-Фармация» мен Медициналық сақтандыру қорына қатысты қылмыстық тергеудің кесірінен денсаулық сақтау саласын цифрландыру процестері іс жүзінде тоқтап қалғанын қозғады. Мемлекет басшысының айтуынша, қазіргі уақытта Қаржы министрлігінің Қаржы мониторингі комитеті қылмыстық тергеу және сотқа дейінгі іс жүргізу шеңберінде денсаулық сақтау саласын интеграциялау платформасына кез келген өзгертулер енгізуге бағытталған барлық әрекеттерді тоқтатқан. Бұл мемлекеттік органдардың іс-әрекеттерінің сәйкессіздігін көрсетеді. Шын мәнінде, бұл әсіресе қазіргі кезде мүлдем қолайсыз жағдай. Өйткені, мәліметтерді жинау қолмен жүзеге асырылады, медициналық ұйымдар арасында ақпарат алмасу жүргізілмейді. Осы орайда Президент аталған мәселені Үкімет, Президент Әкімшілігі қысқа мерзімде шешуі керек екенін атап көрсетті.

Үстемақы және сақтандыру төлемдері кедергісіз берілуі тиіс

Мемлекет басшысы пандемияның екінші толқыны болған жағдайда негізгі салмақ тағы да медицина қызметкерлеріне түсетініне ерекше тоқталды. Президенттің тапсырмасы бойынша екінші жартыжылдықта төлемақы үшін 150 миллиард теңгеден астам қаржы бөлінген. Бірақ үстемақы және сақтандыру төлемдерін алуда әлі күнге дейін бюрократиялық кедергілер бар.

– Жергілікті жерлерде үстемақыға қатысты «цифрмен ойнау» мәселесі жалғасуда. Бұл қаржы бөлу ісінде осы уақытқа дейін ашықтық жоқ. Мұндай жағдайды болдырмау қажет. Бас дәрігерлер жұмыс уақытының есебін түзетуді медицина қызметкерлерінің пайдасына емес, керісінше жасауға тырысып жүр. Дәрігерлер өздеріне тиесілі ақшаны сұрап алмауы тиіс. 30 қыркүйектегі мәлімет бойынша пандемия кезінде бұл індеттен 182 медицина қызметкері көз жұмды. Қазіргі кезде бұл жағдайларды түрлі комиссиялар қарастыруда. 37 отбасына ғана жәрдемақы төленді. Мұндай жағдайға мүлде жол бермеу керек. Өлім себептерін адам қайтыс болғаннан кейін анықтау көптеген қиындықтар, соның ішінде, этикалық сипаттағы түйткілдерді туындатады. Осы орайда Үкіметке қайтыс болған медицина қызметкерлерінің отбасыларына егжей-тегжейлі тергеу жүргізбей, тиісті барлық жәрдемақыны төлеуді тапсырамын. Медицина қызметкерлерінің қызмет барысында науқасқа шалдығуы расталған жағдайда олардың төлемақылары қысқа мерзім ішінде сөзсіз төленуі тиіс, – деді Президент.

Мемлекет басшысы басқа да ауру түрлері бойынша тиісті медициналық көмек көрсетудің маңыздылығын атап өтті. Мемлекет басшысы ана мен бала денсаулығын қорғау бойынша жағдайдың нашарлағанына арнайы тоқталды.

– Ана мен бала денсаулығын қорғау – негізгі басымдықтың бірі. Өкінішке қарай, ана өлімі көрсеткіші барлық өңірде бірнеше есе көбейіп кетті. Былтырғы 8 айда – 36 әйел қайтыс болса, биылғы 8 айда – 131 әйел қайтыс болды. Мысалы, Ақтөбе облысында бұл көрсеткіш шамамен 13 есе, Қызылорда облысында 9 есе, Шымкент қаласында 7 есе артты. Неге бұл адамдарға көмек көрсетілмеді? Қандай шаралар қабылданып жатыр? Бұл өте өзекті сұрақтар. Оларға әкімдер жауап беру керек. Үкіметке өңірлермен бірлесіп, аталған фактілердің әрқайсысын тексеріп, нәтижесін баяндауды тапсырамын.

Ана мен баланы қорғау, онкологиялық, кардиологиялық, пульмонологиялық және медициналық көмектің басқа да түрлерін көрсету – ел алдындағы міндетіміз. Әкімдерді, жалпы Үкіметті бұл міндеттен ешкім босатқан жоқ. Президент Әкімшілігіне осы мәселені бақылауға алуды тапсырамын, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Пандемияның келесі толқыны жаңа міндеттер жүктейді

Сонымен қатар кеңесте басқа да мәселелер қарастырылды. Атап айтқанда, Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке шет елдермен, әсіресе жағдай күрделеніп тұрған мемлекеттермен жол қатынасын барынша оңтайландыруды тапсырды.

– Біріншіден, басқа мемлекеттерде эпидемиологиялық ахуалдың күрделенуіне байланысты мемлекеттік шекарадағы өткізу бекеттерінде бақылауды күшейту керек. 2020 жылдың 5 қазанындағы жағдай бойынша, Ресейде коронавирус жұқтырудың 12 608 (өсім шамамен 1 пайыз), Өзбекстанда 374 (өсім 0,5 пайыз), Қырғызстанда 244 фактісі (өсім 0,5) тіркелді, – деді Президент.

Мемлекет басшысының айтуынша, әуежайларда, теміржол вокзалдарында қатаң эпидемиялық бақылау режімін қайта енгізіп, «қызыл аумақтан» келетін адамдарды экспресс-тестілеуден өткізу мәселесін жолға қою керек. Сондай-ақ Үкімет шет елдермен, әсіресе жағдай күрделеніп тұрған мемлекеттермен жол қатынасын барынша оңтайландыруы тиіс.

Президент халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ететін қызметтердің үздіксіз жұмыс істеуінің маңыздылығын атап өтті. Мемлекет басшысының пікірінше, азық-түлік қауіпсіздігі мен әлеуметтік маңызы бар тауарлардың бағаларына қатысты мәселелер ерекше назар аударуды қажет етеді.

Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанды елдегі экономикалық белсенділіктің күрт төмендеуінен шыға алды деп есептейді. Бизнесті ынталандыру жөнінде шаралар қабылданып, тұрғындардың аз қамтылған топтарына көмек көрсетілді. Дүниежүзілік банк еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерінің қарқынын жоғары бағалады. Бұл ретте, бүкіл әлем бойынша  пандемияның жақындап келе жатқан екінші толқыны жаңа міндеттер жүктейді.

Жиында Президент бүгінде астық жинау ісі аяқталып келе жатқанын, биыл 20 миллион тоннаға жуық астық жиналғанын, бұл өткен жылмен салыстырғанда 34% артық екенін, жиналған өнімді сақтауды қамтамасыз ету және фермерлерге өнімін шетелге сатуда көмектесу қажеттігін жеткізді.

Жиында Мемлекет басшысы ауыл шаруашылығы саласына қатысты басқа да мәселелерді қозғады. Атап айтқанда, Президент ветеринариялық қызметтің даму деңгейінің төмендігі құс тұмауының өршуіне жол бермеу үшін уақтылы шаралар қабылдауға мүмкіндік бермегенін атап өтті.

Президенттің айтуынша, құстардың жалпы өлімі жеке қосалқы шаруашылықтарда 24 мың бастан және негізгі екі құс фабрикасында 500 мың бастан астам болды. Сондықтан жағдай өте күрделі. Оған ең маңыздысы назар аудару керек.

Сонымен бірге, Мемлекет басшысы ветеринарлық қызмет елдің жалпы биологиялық қауіпсіздік жүйесінің бөлігі болып табылатынын сөз ете келіп:

– Үкімет ветеринарлық қызметті күшейту бойынша шаралар кешенін әзірлеуі керек, өйткені қауіпсіздік мәселелерінен басқа, ветеринарлық қызметтің даму деңгейі ауылшаруашылық өнімдерін экспорттау мүмкіндігіне тікелей әсер етеді, – деді.

Елдің амандығы бәрінен қымбат

Президент жиында халықпен қарым-қатынас жасаудың және кері байланыс орнатудың аса маңызды екеніне назар аударды.

– Пандемияға қарсы күрестегі табыс, негізінен, халықтың қабылданған шаралар мен шешімдерге деген сенімінің деңгейіне байланысты. Мұны тәжірибе көрсетті. Ал, сенім азаматтардың билік тарапынан атқарылып жатқан іс-қимылдарға түсіністік танытып, қолдау көрсетуіне байланысты. Халықпен тұрақты диалог жасап отыру керек және тұрғындарға туындаған мәселелер мен қатерді шынайы әрі ашық айтып, оны шешудің жолдарын ұсыну қажет. Жағдайдың ушығуы санитарлық және алдын алу шараларын қатаң сақтауға байланысты екенін бизнес өкілдері мен азаматтарымыз түсінуге тиіс. Шынайы және оптимистік жағдайлар бойынша биыл қатаң шектеу шараларын енгізу қажеттігін болдырмауымыз керек және оған мүмкіндігіміз бар, – деді Мемлекет басшысы.

Мемлекет басшысы сөзінің соңында негізгі күш халықта екенін, сондықтан індетке қарсы күресте ел болып бірлесе қимылдау өзінің жемісін беретінін атап өтті.

– Қазір әлемдегі жағдай күрделі. Тіпті, кейбір аймақтардағы ахуал ушыға түсті. Бұл жағдай, әрине, бізді де алаңдатады. Барлығымыз ел ішінде және айналамызда тұрақтылық болғанын қалаймыз. Сондықтан әлемде болып жатқан оқиғалардан сабақ алуымыз керек. Елдің береке-бірлігі мен амандығы бәрінен қымбат. Әсіресе, бұл қазіргідей кезеңде өте маңызды. Әлемді жайлаған пандемияға және экономикалық дағдарысқа төтеп беру үшін мемлекет барлық қажетті шараларды қабылдауда. Бірақ бұл жұмыс бүкіл ел болып, жұмыла білсек қана өз нәтижесін береді.

«Төртеу түгел болса, төбедегі келеді» деген дана халқымыз. Біздің барлық жетістіктеріміз, ең алдымен, ауызбіршіліктің арқасы. Осыны ұмытпаған жөн, – деді Президент Қ.Тоқаев.

Айта кетейік, отырыста Премьер-Министр Асқар Мамин, Денсаулық сақтау министрі Алексей Цой, Нұр-Сұлтан қаласының әкімі Алтай Көлгінов, Алматы қаласының әкімі Бақытжан Сағынтаев, Шымкент қаласының әкімі Мұрат Әйтенов, сондай-ақ, Атырау облысының әкімі Махамбет Досмұхамбетов сөз сөйледі.

Жолдыбай БАЗАР,

«Egemen Qazaqstan»